Een van de meest ingrijpende vraagstukken waarmee de wereld vandaag de dag wordt geconfronteerd, is migratie en de vluchtelingencrisis. In bepaalde regio’s heerst instabiliteit. Helaas woeden er oorlogen in verschillende gebieden. In sommige landen komen discriminerende praktijken gericht op specifieke sociale groepen veel voor. Er zijn mensen over de hele wereld die zijn onderworpen aan wreedheden die zelfs het niveau van genocide bereiken.
Mensen die niet vrij mogen leven in hun eigen land—of soms niet eens mogen leven—worden gedwongen hun vaderland te verlaten. Ze beginnen een zoektocht naar een veilige haven voor zichzelf en hun families.
Hoewel er tegenstemmen zijn, kunnen we zien dat Europese landen in deze periode een belangrijke humanitaire houding hebben aangenomen door vluchtelingen te accepteren en hen ondersteuning te bieden. We danken degenen die deze gewetensvolle beleidsmaatregelen hanteren.
In dit artikel bespreken we een iets ander vraagstuk, namelijk de psychologische uitdagingen waarmee vluchtelingen mogelijk worden geconfronteerd in de landen waar ze beginnen te wonen.
De Oorsprong van Trauma
Vluchtelingen zijn geen mensen die zomaar hun land verlaten. Ze worden gedwongen te vertrekken omdat ze zijn onderworpen aan ernstige mensenrechtenschendingen. Sommigen vrezen voor hun leven.
Bovendien zijn de onrechtvaardigheden die ze ondergaan niet van korte duur. Sommigen brengen jaren door in de gevangenis. Sommigen leven jarenlang onder de constante dreiging van gevangenschap. Veel mensen hebben jarenlang in een staat van oorlog geleefd. Deze mensen brengen een aanzienlijk deel van hun leven door in constante waakzaamheid, wachtend op wat komen gaat.
Uiteindelijk, wanneer hun hoop afneemt en hun gevoel van bedreiging op zijn hoogtepunt is, besluiten ze hun land te verlaten. En vaak doen ze dit door geliefden achter te laten.
Meestal is het voor hen niet mogelijk om hun land via normale kanalen te verlaten. Dit komt omdat onderdrukkende regimes niet willen dat ze in hun eigen land in waardigheid leven, noch laten ze hen ergens anders heen gaan. Door de geweld tegen deze doelgroepen te intensiveren, proberen deze regimes angst in de rest van de samenleving te zaaien.
Als gevolg hiervan worden deze individuen gedwongen een pad te bewandelen dat ze nooit eerder hebben gekend. Ze stemmen ermee in samen te werken met mensensmokkelaars om het land te verlaten. Of ze nu met hun families of alleen vertrekken, de reis is nooit gemakkelijk.
Dit alles wordt in hun geheugen gegrift als trauma.
Uiteindelijk slaagt een enkeling erin hun gewenste bestemming te bereiken.
Ik Ontsnapte Aan Persecutie, Waarom Ben Ik Nog Steeds Niet Gelukkig?
“Ik ben jaren van vervolging en onderdrukking ontsnapt. Ik ben eindelijk vrij. Alles komt goed.” Een vluchteling die hiervan droomt, kan na enige tijd realiseren dat niets is zoals verwacht. Het is nu voorbij, maar ze zijn nog steeds niet gelukkig. Hun energie blijft laag. Ze kunnen hun situatie niet begrijpen. De gedachte dat ze veiligheid hebben bereikt, voegt alleen maar verwarring toe aan hun gebrek aan motivatie. Wat is er mis met hen? Of ligt het probleem bij de mensen om hen heen, zelfs degenen die het dichtst bij hen staan? Waarom zijn hun conflicten met anderen toegenomen?
Kortom, ze worstelen om te definiëren wat ze hebben ervaren.
Psychologie heeft deze ervaring gediagnosticeerd: posttraumatische stressstoornis.
De dingen die vluchtelingen doormaken in hun thuislanden en op hun reizen, of ze zich er nu van bewust zijn of niet, creëren zeer ernstig trauma. En de effecten van deze trauma’s verdwijnen niet van de ene op de andere dag.
Veel vluchtelingen proberen echter, zich hiervan niet bewust, hun leven voort te zetten alsof ze geen trauma hebben. Ja, het trauma mag dan in het verleden liggen, maar het heeft daarna geleid tot stressstoornissen.
Wanneer Begint Posttraumatische Stressstoornis (PTSS)?
Het begint wanneer de persoon denkt eindelijk vrede te hebben gevonden.
Voor sommigen gebeurt dit wanneer ze voet zetten in een nieuw land; voor anderen begint het nadat het asielproces is afgelopen en ze zich in hun nieuwe huis vestigen, de deur achter zich sluitend.
Maar omdat mensen zich hiervan niet bewust zijn, vallen ze in een meer depressieve staat door te denken: “Alles ligt achter me. Ik ben naar een ander land gekomen, ik heb zelfs een huis gevonden. Waarom voel ik me nog steeds niet goed?”
Sommige mensen kunnen zelfs zeer gemotiveerd zijn wanneer ze voor het eerst in een nieuw land aankomen. Ze leren de taal van dat land terwijl ze in het vluchtelingenkamp zijn, en beginnen misschien zelfs te werken. Echter, wanneer ze in een huis gaan wonen en alleen met zichzelf zijn, dat wil zeggen wanneer de bedreigingen verdwenen zijn, begint posttraumatische stressstoornis zich te manifesteren. Dit komt omdat mensen in het kamp hun trauma’s kunnen negeren en confrontatie ermee kunnen vermijden.
Wat Ervaren Mensen met een Posttraumatische Stressstoornis?
Voordat iemand trauma ervaart, heeft die persoon een bepaald energieniveau. Terwijl het leven normaal doorgaat, beginnen zich verschillende bedreigingen te manifesteren. Wanneer het lichaam wordt blootgesteld aan een bedreiging, activeert het zijn verdedigingssysteem en maakt het hormonen aan. Het organisme scherpt al zijn zintuigen om zichzelf te beschermen. Het is alsof het een maximaal waakzaamheidsniveau bereikt. Hierdoor stijgt het energieniveau ver boven het niveau van vóór het trauma.
Maar zodra de bedreiging verdwijnt, keert het energieniveau niet terug naar de oorspronkelijke toestand. In plaats daarvan daalt het zelfs lager. Dit komt doordat het lichaam gedurende een lange tijd buitensporig veel energie heeft verbruikt. Het lichaam heeft tijd nodig om te herstellen. Daarom is het volkomen normaal dat iemand even nergens zin in heeft.
Mensen die een trauma hebben meegemaakt, vertonen vaak de volgende typische symptomen:
- Hopeloosheid
- Pessimisme over de toekomst
- Lage energie en vermoeidheid
- Slaapproblemen veroorzaakt door uitputting
- Een gevoel het levensgeluk te zijn kwijtgeraakt en onvermogen om gelukkig te zijn
In deze periode proberen vluchtelingen vaak belangrijke stappen te zetten. Deze mensen, die lange tijd verstoken zijn geweest van het sociale leven waar ze naar verlangden, kunnen proberen verloren tijd in te halen. Alles lijkt immers nu goed te gaan.
Belangrijke levensbeslissingen vallen vaak precies in deze periode. Waar zullen ze gaan wonen? Hoe zullen ze een huis vinden? In welke baan of zelfs in welke sector zullen ze gaan werken? Hoe zal de opleiding van hun kind eruitzien? En daarnaast moeten ze ook nog hun familie ondersteunen terwijl ze een nieuwe taal leren.
Maar dan merken ze dat ze geen energie meer hebben om in actie te komen. Wanneer ze proberen al deze dingen te doen met zo’n laag energieniveau, beginnen ze zich ontoereikend te voelen. Ze denken: “Alles is nu goed, maar ik kan het niet aan.”
Wat ze dan ervaren, wordt voor hen nog ingrijpender. Ze worden geconfronteerd met een diepe teleurstelling.
De Impact van Migratie op Vluchtelingen
Vluchtelingen zijn ook mensen die gedwongen zijn te migreren. Ze moesten de plekken verlaten waar ze jarenlang hebben gewoond en naar een nieuw, onbekend land verhuizen.
Migratie kent verschillende fasen:
- In de honeymoonfase denk je dat alles perfect zal zijn.
- In de shockfase besef je dat de werkelijkheid niet overeenkomt met wat je had verwacht.
- In de ontkenningsfase probeer je te vermijden te confronteren wat je hebt meegemaakt.
- Daarna begin je geleidelijk te normaliseren en accepteren.
Iemand wiens trauma voortkomt uit migratie, doorloopt deze fasen. Vluchtelingen moeten, naast alles wat ze in hun thuisland hebben meegemaakt, ook deze extra uitdagingen aangaan.
Er zijn talloze hartverscheurende verhalen over de reis. Misschien bereiken sommige vluchtelingen uiteindelijk het land waar ze naartoe wilden, maar onderweg worden zij en hun families geconfronteerd met gevaren zoals verdrinking of opgepakt worden.
De Impact op Gezinnen
Hoewel gezinnen die hun bestemmingsland hebben bereikt geacht worden gelukkig te zijn, worden er binnen het gezin vaak ernstige problemen ervaren.
Stellen die elkaar eerder slechts af en toe zagen, moeten na migratie ineens constant samenleven in een kleine kamer in een vluchtelingenkamp. Bovendien zijn de omstandigheden in deze kamers vaak verre van ideaal. Ze moeten voorzieningen zoals badkamers, toiletten en keukens delen met andere gezinnen. In omgevingen waar iedereen uit een andere culturele achtergrond komt, is het heel normaal dat mensen dingen meemaken die botsen met hun eigen waarden en normen.
Stellen beginnen dingen aan elkaar op te merken die ze nooit eerder hadden gezien.
Bovendien zijn hun energieniveaus vaak laag als gevolg van posttraumatische stressstoornis (PTSS), waardoor hun tolerantiegrenzen verlaagd zijn.
Als ze bovendien niet goed weten hoe ze over hun interne problemen moeten praten, kunnen de conflicten tussen partners toenemen. Helaas kunnen stellen die in deze periode geen juiste inschatting maken, denken dat hun problemen nooit opgelost zullen worden en echtscheiding als enige oplossing zien.
Wat Kan Ergedaan Worden?
Een groot deel van het probleem ontstaat wanneer alles abnormaal is, maar mensen denken dat het normaal is. Dit leidt tot een tweede probleem: mensen moeten vechten tegen iets dat ze niet kunnen benoemen. Vaak wordt er ook een verkeerde diagnose gesteld.
Ten eerste moeten vluchtelingen zich ervan bewust zijn dat ze ernstige moeilijkheden hebben doorgemaakt, en dat de effecten hiervan nog enige tijd in hun leven voelbaar zullen zijn.
Ten tweede: gun jezelf tijd. Er kan een lange periode zijn die je als verlies ervaart in je leven, maar dat mag je niet tot overhaaste beslissingen brengen.
Laten we niet vergeten: het overwinnen van een posttraumatische stressstoornis is een geleidelijk proces. Ons energieniveau keert niet van de ene op de andere dag terug naar normaal.
Mensen moeten vooral vermijden zichzelf te vergelijken met anderen die ogenschijnlijk in betere omstandigheden verkeren. Net zoals iedereen unieke vingerafdrukken heeft, heeft ook ieder mens een uniek levensverhaal. Wat voor de één werkt, kan voor een ander schadelijk zijn. In plaats van ons op anderen te richten, laten we ons op ons eigen leven richten.
Bovendien heeft dit verschijnsel een naam in de literatuur — het is dus iets heel algemeens. Je bent niet de enige die dit ervaart.
Tijdens dit proces kunnen mensen zich ontoereikend voelen en zichzelf beginnen uit te putten. Maar je bent niet ontoereikend; je energie is gewoon laag. Wees vriendelijk en meelevend voor jezelf.
Partners kunnen momenten inplannen waarin ze elkaar wat ruimte geven. Zo kunnen ze naar hun eigen gevoelens luisteren.
Eigenlijk kunnen we dit proces vergelijken met de herstelperiode na een ziekte. Als je het gevoel hebt dat je er alleen niet uitkomt, aarzel dan niet om professionele hulp te zoeken.
